Prostat Kanseri'nde Radikal Cerrahi sonrasında Pozitif Cerrahi Sınır

Prostat Kanseri ‘nde Radikal Cerrahi sonrasında “Pozitif Cerrahi Sınır” ne demektir? Önemi nedir?

Günümüzde, Radikal Prostat cerrahisi sonrasında yaklaşık %20-30 oranında pozitif cerrahi sınır söz konusudur. Ancak halen daha bu pozitif cerrahi sınır faktörünün hastalığın tekrarı konusundaki riskinde ne denli etkili olduğu halen daha tartışmalıdır.

Pozitif Cerrahi Sınır demek: Prostat ve seminal bezler radikal cerrahi olarak çıkartıldıktan sonra çıkartılan dokuda sınırda tümör yapısının olduğu anlamına gelmesidir. Patoloji değerlendirmesinde çıkartılan prostat dokusu bir mürekkebe batırılır. Daha sonra bu dokudan ince kesitler alınır ve patolojik inceleme yapılır. Kanser yapısının, mürekkeple işaretlenmiş sınırda var olmasına biz Pozitif Cerrahi Sınır demekteyiz. Bunun diğer bir anlamı prostatın çıkartıldığı cerrahi alanda az (ya da belki de çok) kanser hücresi kalmış olabilir ihtimalinin olmasıdır. “İhtimal” denilir, zira cerrahi sırasında prostat üzerindeki istenilmeyen kapsül yırtılmalarına bağlı olarak “yalancı” Pozitif Cerrahi Sınır olabilmektedir.

Bilimsel araştırmalardan 2012 de Boorjian ve arkadaşlarının yayınladıkları bir araştırmada 1990 ile 2006 yılları arasında 11.729 Açık Radikal Prostatektomi geçirmiş hastalarda, yukarıda tarif edilen Prostat Kanseri tedavisinde Radikal Prostatektomi sonrasında Pozitif Cerrahi Sınır oranının ne derecede kanserin tekrarında ve kansere bağlı ölüm riskinde etkisinin olduğu araştırılmıştır.

11.729 hastanın 3651 inde (%31.1) cerrahi sınırda kanser hücresi saptanmıştır. (% 31.1 Pozitif Cerrahi Sınır)

Yıllara göre Pozitif cerrahi sınır oranı

1990-1195 yıllarında gerçekleştirilen ameliyatlarda %41.1,

1996-2000 yılları arasında gerçekleştirilen ameliyatlarda %32,

2001-2005 yılları arasında gerçekleştirilen ameliyatlarda ise %19.6 olarak tespit edilmiştir.

Bu araştırmada, hastalar ortalama 8.2 yıl takip edilmiş…
Pozitif Cerrahi Sınır gerçekleşmesindeki en önemli ameliyat öncesi risk faktörleri

* Yüksek PSA değeri

* Aşırı kilo (yüksek vücut kitle indeksi)

* Yüksek Gleason Skor değeri

* İleri kanser evresi

Tüm kanser evrelerini içine alan bu hasta grubunda Pozitif Cerrahi Sınır olan hastaalrda PSa değerinin zaman içinde tekrar yükselmeme oranı %56 iken, Cerrahi Sınırda kanser hücresi olmayanlarda PSA değerinin tekrar yükselmeme oranı %77 olarak tespit edilmiş….
10 yıllık takiplerde cerrahi alanda tekrar kanser dokusunun tekrarlaması (Lokal Nüks) olmadan yaşam; Pozitif Cerrahi Sınır olan hastalarda %89 iken, Cerrahi Sınırda tümör hücresi saptanmamış hastalarda %95 olarak belirlenmiş.
Cerrahi Sınırda kanser hücresi olan hastalarda ve olmayan hastalara göre az bir oranda yüksek risk olsa bile, bu riskin istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiş..

* Vücut sisteminde kanser olmadan yaşam %93’e karşı %97

* Prostat kanserine bağlı ölüm riski %4’e karşılık %1

* Kanser dahil kanser dışındaki tüm etkenlerinde içinde olduğu (kalp krizi, trafik kazası, v.s. gibi diğer etmenlerde dahil)

Tümüyle Yaşam Oranı %83’e karşı %88

Pozitif cerrahi sınır olan hastalarda yükselen risklerin rakamsal değeri

cerrahi sınırda kanser olmayan hastalara göre

Pozitif Cerrahi Sınır olan hastalarda 1.63 kat risk söz konusudur

Cerrahi alandaki yeniden kanserin tekrarlamasında

cerrahi sınırda kanser olmayan hastalara göre

Pozitif Cerrahi Sınır olan hastalarda 1.78 kat risk söz konusudur

Cerrahi sonrasında tekrar ek bir tedavi (mesela ışın tedavisi gibi) gerekliğinde

cerrahi sınırda kanser olmayan hastalara göre

Pozitif Cerrahi Sınır olan hastalarda 1.79 kat risk söz konusudur

Pozitif Cerrahi Sınır faktörü bu riskler ortalama 1.6-1.7 kat arttırırken, Kansere bağlı ölüm ve tümüyle ölüm oranlarında çok anlamlı riskleri getirmemekte olduğu ileri sürülmüştür…

Halen daha net bir yanıt bulunamamış, Kritik Soru: Radikal Prostat Kanseri Cerrahisi sonrasında Pozitif Cerrahi Sınır olan hastalarda Standart Tedavi nedir?

Bu sorunun cevabı sadece Cerrahi Sınırda “ne kadar uzunlukta ve sayıda kanser hücresi vardır” özelliği ve detayları yanında, ameliyat öncesi PSA değeri, ameliyat sonrası PSA değeri, patolojideki Gleason Skor değeri ve patolojik inceleme sonrasındaki kanser evresi ile de ilişkilidir.

ÖRNEK:
57 yaşında, ameliyat öncesi PSA değeri 10’un üzerinde, patolojideki Gleason Skoru 4+4=8 olan ve Cerrahi Sınırda Pozitif kanser hücresi saptanmış bir hastada ilerideki takiplerinde PSA değerinin tekrar yükselme ihtimali; yine 57 yaşında ancak ameliyat öncesi PSA değeri 10’un altında, patolojideki Gleason Skoru 3+3=6 olan ve Cerrahi Sınırda Pozitif kanser hücresi saptanmış bir hastaya göre daha fazla olacaktır.